Een statistiek.

Uit de jaarcijfers van de boekenverkoop in Vlaanderen in 2010 blijkt dat de boekenverkoop in 2010 lichtjes gedaald is met 1,1% in omzet en 3,3% in aantal boeken. In vergelijking met de ons omringende landen (Nederland, Verenigd Koninkrijk) is deze daling relatief gering. Opvallend is het feit dat de daling zich voornamelijk afspeelt in de grootwarenhuizen. Traditioneel halen de grootwarenhuizen een groter marktaandeel tijdens de vakantieperiodes en de solden, dit o.a. door een aanzienlijke verkoop van strips. De boekhandel behoudt zijn marktaandeel van ruim 80%.
De gemiddelde prijs van het boek kende een lichte stijging. De groei situeert zich voornamelijk bij de kinderboeken, strips en de kookboeken.. De helft van de verkochte boeken in Vlaanderen is ofwel een misdaadroman of een vrijetijdsboek - zeg maar kookboek, want die maken 10 van de 20 topboeken voor vrije tijd uit.

Opmerkelijk is dat de bestsellers onder druk staan en minder grote oplages kennen t.o.v. de voorbije jaren. Ze worden niet meer in grote aantallen uitgegeven. Menige uitgever heeft hieraan zijn broek gescheurd en de ramsj bij De Slegte en  de grootwarenhuizen zijn daar bewijzen van.

Ook de strips blijven in Vlaanderen goed voor een ruime verkoop met Kiekeboe als absolute topper.
Het aandeel van de vrijetijdsboeken is gestegen van 21,2% naar 24,4% van de totale verkoop (in aantallen). Tv-programma’s als ‘Mijn restaurant’ en ‘SOS Piet’ zijn hier zeker niet vreemd aan. De eerste 6 maanden van dit jaar stond Piet Huysentruyt met 4 boeken in de top 10 van de kookboeken.
 Wat leren we uit deze cijfers?

Dat de Vlaamse uitgevers fictie uit de weg gaan en enkel vertrouwen op misdaad, kinderboeken en strips. Als je een roman wilt publiceren, heb je meer kans dat in Nederland te doen. Een lastige opgave. Nederlanders zitten niet te wachten op de volgende Aspe. Ze hebben er zelf genoeg. Bovendien geven de Nederlandse uitgevers liever vertaalde fictie uit, nadat de roman in kwestie in het buitenland bewezen heeft goed te verkopen.

Als je je eigen land wilt afbreken, belachelijk maken en de vuile was uithangen, heb je nog een kleine kans. Nederlanders lezen dat graag over België. Misschien zijn ze nog altijd niet bekomen van 1830. Als je een Nederlandse literaire prijs gewonnen hebt en een Nederlandse uitgever gevonden hebt, heb je ook een kans.
Oké, de boekverkoop in Vlaanderen lijdt niet onder de malaise, maar de statistiek leert ons dus dat de Vlaamse literaire fictie er maar bekaaid afkomt. Niet zo’n schitterend vooruitzicht voor de romanschrijver. Kookboeken… Hmm. Is Piet Huysentruyt een schrijver? Hier is de invloed van de tv duidelijk te merken. Zorg er eerst voor dat je een tv-optreden krijgt, en liefst meer dan een, dan zul je gemakkelijker uit de massa boeken in de rekken uitspringen. Dat weet Herman Brusselmans heel goed. Literatoren blijken trouwens nogal snel op de tv-trein te springen.

Als deze tendens zich blijft voordoen, vrees ik dat we dezelfde weg opgaan als het buitenland. Laten we ons oog op de Verenigde Staten werpen. Als het daar regent, druppelt het bij ons. De nabije toekomst zou wel eens een gestage regenbui kunnen worden. Amazon, het grootste postorderbedrijf ter wereld meldt ons dat de Verenigde Staten geleidelijk overstappen op  digitaal lezen. Afgelopen maandag kwam Amazon met een officieel persbericht naar buiten dat ze op dit moment meer digitale boeken verkopen dan hardcovers. In de afgelopen drie maanden heeft Amazon per 100 verkocht hardcover boeken 143 digitale Kindle boeken verkocht via de gelijknamige store Amazon.com.

Globaal is de verkoop van e-boeken in 2008 is ten opzichte van 2007 gestegen met 68%. De verkoop steeg daarmee tot 113 miljoen dollar. Dit meldt de AAP, de Association of American Publishers.

De verkoop in 2010 bereikte daarmee 10 % van het totale aanbod, papieren boeken incluis. Dit betekent een verdubbeling ten opzichte van 2009. En de tendens gaat verder. En als die gestaag blijft stijgen, zullen een hoop traditionele uitgevers de handdoek in de ring moeten gooien. Vooral de papieren roman zal daaronder lijden.

De oudere lezers zullen traditiegetrouw papieren boeken blijven kopen, of in elk geval lezen. Hoe zit het met de jongere generatie? Hoe brengt de jeugd zijn vrije tijd door? Hoe ziet de toekomst van het papieren boek eruit als de jeugd volwassen is?

Hier is de tendens heel duidelijk merkbaar en we kunnen zelfs van een dramatische ontwikkeling spreken.

Kinderen brengen steeds meer tijd door met het surfen op het web, games te spelen, en tv te kijken. Magazines en boeken kunnen hen steeds minder bekoren: hun favoriete instrumenten zijn muis, controller en afstandsbediening.

Even de cijfers op een rij gezet. De tieners (13 tot 17 jaar) brengen gemiddeld 12,5 uur online door per week. Twieners (8 tot 12 jaar) zitten gemiddeld 6,5 uur online, tegenover verleden jaar 5,2 uur. Hun favoriete sites zijn Youtube, Facebook, Google, MySpace.

De twieners gaan naar YouTube en Disney.

Tv-kijken blijft nek aan nek met het web racen en groeit nog steeds: 11,9 uur bij tieners (11,6 uur verleden jaar) en 12,2 uur bij twieners (11,8 uur verleden jaar). Tot slot: 73% van de tieners heeft een mobieltje, tegenover 26% van de twieners.

Ouderen internetten nog veel meer. Zo staat de teller voor internetgebruik door 35- tot 44-jarigen op liefst 42 uur en 35 minuten per maand. Of ruim driemaal meer dan de zogezegd aan het internet verslaafde jongeren.

Kijken naar online video's vergt eveneens heel wat meer tijd bij twintigers en dertigers - gemiddeld 4 uur en 44 minuten respectievelijk 5 uur en 35 minuten per maand - dan bij tieners (3 uur en 5 minuten). In de VS kijken twintigers tot een derde langer naar online video's dan tieners.

Tieners spenderen gemiddeld 25 minuten per dag op spelconsoles. Een op de tien jongeren speelt elke dag games. Ook hier zal de tijdbesteding blijven stijgen omdat de games alsmaar beter van kwaliteit worden en de consoleverkopers agressieve reclamecampagnes voeren.

De gedachte dat het in ons ‘oude continent’  niet zo’n vaart zal lopen, is misschien wishful thinking. Wie de huidige kwaliteit van de Amerikaanse tv-series, moet toegeven dat heel wat romans, zelfs gerenommeerde, daar niet aan kunnen tippen. Bovendien ontbreekt met het lezen, dat van nature een solitaire bezigheid is, het sociale contact dat er wel is rond het tv-toestel. De hele familie kan samen zitten kijken en commentaar leveren. En wanneer 3D doorbreekt, zal tv-kijken nog intenser worden.

Bovendien begint de film aan een comeback via het pay-to-watch systeem, zowel op de kabel als op het internet.
Misschien wordt de roman in de toekomst een luisterboek, een fenomeen dat veld wint. Populaire romans worden als voorleesboek, of luisterboek, gepresenteerd. Je kunt luisteren terwijl je iets anders aan het doen bent, of gewoon omdat je niet graag leest. Wie geen bezwaar tegen koud plastic heeft, kan natuurlijk ook bij het e-boek terecht.

Als je ervan droomt een roman in papiervorm uit te geven, begin er maar snel aan, want wie weet zul je over vijf jaar nog een uitgever vinden! Schrijven zou weleens het minst lastige deel in het proces van schrijver tot lezer kunnen worden!

Lees en download Vlaamse verhalen hier.